چرخه قاعدگی برای بسیاری می تواند پیچیده باشد، این چرخه با دیسمنوره مداوم (درد های شدید پی در پی) که بیشتر به عنوان کرامپ (گرفتگی های عضلانی) شناخته می شود همراه بوده و به دنبال آن علائم مختلفی از جمله حالت تهوع، سردرد و استفراغ به وجود می آید. با این حال، این علائم فیزیکی تنها چیزهایی نیستند که چرخه های قاعدگی به همراه دارند.
در طول قاعدگی، مغز به طور قابل توجهی تحت تاثیر هورمون های تخمدان قرار گرفته و یائسگی زودرس ممکن است احتمال زوال عقل و تسریع پیری مغز را در سنین بالاتر افزایش دهد.
در عین حال، در مورد تأثیر تغییرات هورمونی تخمدان در اوایل زندگی بر آناتومی مغز، اطلاعات کمتری در دست است. در این خصوص، به تازگی دکتر Rachel Zsido و Julia Sacher از آلمان در کلینیک دانشگاه لایپزیگ مطالعه‌ای را انجام دادند که در ژورنال Nature Mental Health منتشر شده است.
آنها نشان دادند که چگونه تغییرات در هورمون های تخمدان بر انعطاف پذیری ساختاری در نواحی ضروری مغز در طول سال های تولید مثل تأثیر می گذارد.
محققان از 27 شرکت‌کننده زن نمونه خون گرفتند، تشکیل فولیکول ها در تخمدان ها را با استفاده از سونوگرافی برای تعیین زمان دقیق تخمک گذاری ردیابی نموده و از MRI با میدان فوق العاده 7 Tesla برای تمرکز بر روی نواحی خاصی از لوب تمپورال داخلی و هیپوکامپ استفاده کردند.
این مناطق برای فرآیند های شناختی مانند حافظه اپیزودیک ضروری بوده و سرشار از گیرنده های هورمون جنسی هستند.
برخلاف تحقیقات قبلی، محققان این مطالعه، شش بار در طول چرخه قاعدگی، مغز زنان را مورد بررسی قرار دادند.
چرخه قاعدگی و مغز
زنان هر ماه دچار نوسانات هورمونی می شوند که بر «تغییر» بین روزهای ناباروری و باروری آنها تأثیر می گذارد. مطالعه اخیر با حضور 30 زن نشان داد که تغییرات سطح استروژن می تواند بر هیپوکامپ یعنی بخشی از مغز که مسئول خاطرات و احساسات است نیز تأثیر بگذارد.
این مطالعه نشان داد که با افزایش سطح استروژن، هیپوکامپ در واقع بزرگتر می شود. بر اساس این مطالعه، هر دو ماده خاکستری و سفید در مغز با افزایش سطح استروژن افزایش یافته و باعث رشد هیپوکامپ می شوند.
سوالی وجود دارد که چگونه این تغییرات در حجم هیپوکامپ ممکن است بر زندگی روزمره زنان تأثیر بگذارد، اما محققان گمان می‌کنند که این تغییرات مغزی واقعاً بر رفتار زنان تأثیر می‌گذارد.
قبلاً در موش‌ها ثابت شده است که نه تنها این ساختار مغز، بلکه رفتار های مختلف نیز زمینه ساز نوعی چرخه ماهانه است. محققان گفتند که گام بعدی آنها آزمایش گروه بزرگتری از شرکت کنندگان و بررسی دقیق اثرات رشد هیپوکامپ بر رفتار خواهد بود.
استرادیول، که وظیفه اصلی آن بالغ کردن سیستم تولید مثل است، در نیمه اول چرخه قاعدگی افزایش یافته و در حوالی تخمک گذاری به اوج خود می رسد، در حالی که پروژسترون در نیمه دوم، فرآیند غالب است.
پروژسترون به رحم کمک می کند تا برای بارداری آماده شود و همچنین دارای خواص تسکین دهنده، آرامش بخش و کاهش دهنده اضطراب است.
مغز زنان با چرخه مداومی از هورمون ها تنظیم می شود که این مطالعه تحقیقاتی برای اولین بار آن را ردیابی می کند، دقیقاً شبیه جزر و مد و جریان آن.
دکتر Julia Sacher از محققان این مطالعه می گوید: ما توانستیم تعیین کنیم که برخی از نواحی لوب گیجگاهی داخلی که برای حافظه اپیزودیک و شناخت فضایی حیاتی هستند، تحت سطوح بالای استرادیول و پروژسترون پایین گسترش می یابند، یعنی این نواحی مغز خود را در هماهنگی با چرخه قاعدگی بازسازی می کنند.
ما می خواهیم بفهمیم که آیا این تغییرات ریتمیک در افراد در معرض خطر اختلالات حافظه و عاطفی در چندین مطالعه پیگیری تغییر می کند یا نه.
او می گوید هنوز به طور کلی نیاز به تحقیقات بیشتر در علوم اعصاب شناختی بر روی مغز زنان وجود دارد. کمتر از 0.5 درصد از متون تصویربرداری عصبی، مراحل انتقال هورمونی، مانند چرخه قاعدگی، تأثیر پیشگیری از بارداری هورمونی، بارداری و یائسگی را در نظر می گیرند، اگرچه هورمون های استروئیدی جنسی، تعدیل کننده های قوی یادگیری و حافظه هستند.
این تیم تحقیقاتی نتیجه می گیرد که آنها مصمم هستند این خلأ تحقیقاتی مهم را پر کرده و به تلاش برای دانش بهتر در مورد چگونگی سازگاری مغز یک زن سالم با تغییر برای مشخص کردن مکانیسم های زمینه ساز خطر و انعطاف پذیری در برابر مشکلات سلامت روان مانند افسردگی و بیماری آلزایمر ادامه می دهند.
منابع
1- changes in human medial temporal lobe volume in female adults during menstrual cycle
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام