سطح قند خون یک شاخص کلیدی برای سلامت کلی بدن است و دانستن محدوده ایده آل آن برای گروه سنی که در آن قرار دارید، بسیار مهم است. در حالی که سطوح و اهداف مناسب قند خون برای افراد بر اساس سن، شرایط سلامتی و عوامل سبک زندگی متفاوت است، درک محدوده های معمولی و طبیعی آن، بینش مفیدی در مورد نحوه عملکرد بدن شما ارائه می دهد.
با این وجود، مهم است که توجه داشته باشید که اطلاعات زیر تنها به عنوان یک راهنما ارائه می شود. اگر در مورد قند خون خود نگرانی دارید، ضروری است که برای یک ارزیابی جامع با پزشک خود صحبت کنید. هیچ سطح قند خون “طبیعی” وجود ندارد! میزان عدد هدف شما به بسیاری از عوامل سلامت شخصی و سبک زندگی بستگی دارد.
با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا بیشتر در مورد قند خون، از جمله نحوه ارتباط آن با سلامت کلی شما، محدوده سطوح نرمال و علائم قند خون غیر طبیعی، بیاموزید.
قند خون چیست؟
قند خون یا گلوکز، نوع اولیه قند در بدن است که از کربوهیدرات های موجود در مواد غذایی به دست می آید. گلوکز برای تامین انرژی سلول های سراسر بدن از جمله سلول های مغز ضروری است.
سطح قند خون شما در طول روز با خوردن، ورزش و خواب در نوسان است. استرس و هورمون ها نیز در این زمینه نقش دارند. افراد مبتلا به دیابت باید سطح قند خون را به دقت کنترل کنند تا مطمئن شوند که در محدوده هدف مناسب که اغلب توسط یک ارائه دهنده مراقبت های پزشکی تعیین می شود، باقی می مانند.
سطح قند خون خارج از محدوده هدف می تواند پیامدهای سلامتی عمیقی داشته باشد. دکتر Brenda Peralta، متخصص تغذیه و مدرس تایید شده دیابت در وبسایت FeastGood می گوید: «وقتی سطح قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، می تواند عواقب سلامتی جدی مانند آسیب های عصبی، کلیوی و بیماری قلبی داشته باشد.
او توضیح می دهد که قند خون بالا (هیپرگلیسمی) می تواند منجر به بیماری هایی مانند دیابت، بیماری های قلبی عروقی و سکته شود. قند خون پایین (هیپوگلیسمی) می تواند باعث گیجی، اضطراب، ضعف، عرق کردن و مشکلات بینایی شود. سطوح بسیار پایین قند خون می تواند منجر به تشنج و غش شود.
همچنین بخوانید >> 10 راه برای کاهش قند خون به گفته متخصصان
چرا قند خون در دیابت اهمیت دارد؟
دیابت وضعیتی است که تنظیم سطح گلوکز را برای بدن دشوار یا غیرممکن می کند. فردی که به دیابت مبتلا است، بدن او یا قادر به تولید انسولین کافی نیست یا نمی تواند انسولین کافی را برای استفاده در دسترس قرار دهد. انسولین هورمونی است که به بدن کمک می کند از گلوکز برای انرژی استفاده کند. هنگامی که سطح انسولین خیلی پایین باشد، گلوکز در جریان خون تجمع یافته و می تواند به اندام ها و سایر بافت ها آسیب برساند.
دکتر Jennifer Meller، افسر ارشد پزشکی در Sweetch (یک شرکت نوآورانه مراقبت های بهداشتی دیجیتال مستقر در تل آویو) می گوید: “دیابت زمانی رخ می دهد که بدن فرد نتواند به اندازه کافی قندی را که به طور معمول در رژیم غذایی روزانه ما مصرف می شود، مدیریت کند.” افزایش مزمن قند می تواند منجر به تغییراتی در عروق خونی بزرگ و کوچک شود.
وی توضیح می دهد که با گذشت زمان، تغییرات در عروق بزرگ می تواند منجر به افزایش خطر حمله قلبی و سکته شود، در حالی که آسیب به عروق کوچک می تواند باعث آسیب عصبی، از دست دادن بینایی و نارسایی کلیه شود.
برای افراد مبتلا به دیابت، حفظ سطح قند خون سالم برای جلوگیری از عوارض جدی سلامتی در آینده ضروری است. این امر مستلزم درک سطوح هدف گلوکز برای گروه های سنی مختلف و ایجاد تغییرات در سبک زندگی بر این اساس است، زیرا قند خون می تواند بر اساس آنچه می خورید و زمان، از جمله عوامل دیگر، بالا یا پایین شود.
همچنین بخوانید >> دیابت احتمال ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهد
آزمایش A1c چیست؟
آزمایش A1c که هموگلوبین گلیکوزیله نیز نامیده می‌شود، یک ابزار تشخیصی استاندارد است که برای اندازه گیری میانگین سطح قند خون فرد در سه ماه گذشته (۹۰ روز) استفاده می‌شود. این آزمایش نشان دهنده میزان کنترل قند خون شما در آن دوره زمانی است.
دکتر Peralta توضیح می دهد: “این آزمایش یک معیار ضروری برای کنترل قند خون در دیابت است، زیرا دید بلند مدتی از سطح قند خون ارائه می دهد و می تواند به پیش بینی خطر عوارض ناشی از دیابت کمک کند.”
در این آزمایش از یک نمونه خون کوچک برای تجزیه و تحلیل میزان هموگلوبین استفاده می شود (پروتئینی که در گلبول های قرمز خون یافت می شود و اکسیژن را حمل می کند و به مولکول های گلوکز متصل می شود). هرچه سطح گلوکز در جریان خون شما بالاتر باشد، هموگلوبین بیشتری به آن متصل می شود و با آزمایش A1C مشخص می شود. این آزمایش اغلب با نوک انگشت در مطب پزشک انجام می شود.
عدد A1c به صورت درصد بیان می شود و درصد های بالاتر نشان دهنده سطوح بالاتر گلوکز در جریان خون است. میزان A1c سالم برای افراد بدون دیابت بین 4 تا 5.7 درصد است. مقدار بین 5.7% و 6.4% پیش دیابت در نظر گرفته می شود، در حالی که 6.5% و بالاتر نشان دهنده دیابت است.
یکی از نکات مهمی که باید در مورد عدد A1c فرد در نظر گرفت این است که ممکن است تحت تأثیر سایر شرایط پزشکی مانند کم خونی باشد که می تواند منجر به نشان دادن میزان نادرست شود. به همین دلیل است که معمولاً بررسی اعداد اضافی، مانند گلوکز ناشتا، همراه با عدد A1c توصیه می‌شود.
آزمایش قند خون چگونه انجام می شود؟
قند خون اغلب با یک گلوکومتر آزمایش می شود که میزان گلوکز موجود در نمونه خون را اندازه گیری می کند. یک قطره کوچک خون از نوک انگشت یا بازو روی یک نوار تست قرار می گیرد و وارد دستگاه گلوکومتر می شود. نتایج در عرض چند ثانیه روی صفحه LCD گلوکومتر نمایش داده می شود.
روش دیگر برای آزمایش قند خون از طریق پایش مداوم گلوکز (CGM) است که معمولاً شامل قرار دادن یک سنسور یکبار مصرف و مقاوم در برابر آب در پشت بازو یا معده است. این سنسور ها را می توان به وسیله ی یک خواننده اسکن کرد و بسته به برند مورد استفاده، سه تا ۱۴ روز قابل استفاده است. بسیاری از سنسور های CGM به همراه تلفن هوشمند استفاده می شوند و به فرد و دیگران (مانند مراقبان) این امکان را می دهند تا روند گلوکز را در هشت ساعت گذشته مشاهده کنند.
کسانی که مبتلا به دیابت هستند معمولاً چندین بار در روز، از جمله قبل از غذا و میان وعده و دو ساعت بعد از غذا، سطح قند خون خود را چک می کنند.
در موارد خاص، پزشک متخصص ممکن است آزمایش های دیگری مانند آزمایش قند ناشتا یا تست تحمل گلوکز خوراکی را نیز تجویز کند. این آزمایش ها سطح گلوکز خون را در زمان های خاص (ناشتا یا بعد از غذا خوردن) اندازه‌گیری می کنند.
همچنین بخوانید >> با این 10 تغییر ساده از قلب خود محافظت کنید
میزان سطح طبیعی قند خون بر اساس سن
درک این نکته ضروری است که سطح قند خون طبیعی بسته به بسیاری از عوامل از جمله میزان سن، نحوه ی سبک زندگی و سایر مسائل سلامتی متفاوت است و یک میزان مطلق نیست.
جدول زیر از بینش مطالعاتی از جمله مطالعات انجام شده توسط انجمن دیابت آمریکا (ADA)، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) و پزشکی جان هاپکینز استفاده می کند تا سطح قند خون معمولاً توصیه شده را بر اساس سن نشان دهد:
سلب مسئولیت: اینها قوانین کلی هستند و ممکن است بر اساس شرایط سلامت شخصی متفاوت باشند. این جدول نباید برای اصلاح برنامه درمانی استفاده شود. هر فرد باید با پزشک خود در مورد هدف مناسب برای خود تعیین کند.
علائم قند خون نامتعادل
اگر سطح قند خون شما به طور مداوم بیش از حد بالا یا پایین باشد، ممکن است علائم و نشانه های خاصی را تجربه کنید. به گفته دکتر Peralta و دکتر Meller، موارد زیر علائم رایج قند خون نامتعادل هستند:
علائم قند خون بالا عبارتند از:
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- خستگی
- تاری دید
- زخم هایی که دیر التیام می یابند
- کاهش وزن
- عفونت های مکرر
علائم قند خون پایین عبارتند از:
گرسنگی
لرزیدن
تعریق
ضربان قلب تند و تپش قلب
سردرد
سرگیجه
گیجی و مشکل در تمرکز
چه زمانی در مورد سطح قند خون با پزشک صحبت کنیم؟
دیابت یک بیماری جدی است و اگر نگران سطح قند خون خود هستید، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید. ارائه دهنده شما می تواند آزمایش هایی را برای تأیید تشخیص دیابت یا پیش دیابت و ارائه توصیه های درمانی تجویز کند. آنها همچنین ممکن است ایجاد تغییرات در سبک زندگی را برای کمک به حفظ قند خون در محدوده هدف توصیه شده پیشنهاد کنند.
اقدامات لازم برای کنترل و مدیریت سطح قند خون برای حفظ سلامتی و جلوگیری از عوارض طولانی مدت دیابت کلیدی است. با مراقبت مناسب و معاینات منظم، کنترل سطح قند خون، امری کاملا امکان پذیر است.
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام