سرطان تخمدان (Ovarian Cancer) از اندام های کوچکی در دستگاه تناسلی زنانه به نام تخمدان که تخمک ها در آنجا تشکیل می شوند، شروع می شود. تشخیص سرطان تخمدان گاهی اوقات دشوار است زیرا علائم آن اغلب تا مراحل بعدی و پیشرفته تر، ایجاد نمی شوند. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، این سرطان را با جراحی، شیمی درمانی و سایر درمان های سرطان، درمان می کنند.
در ادامه این مقاله به معرفی کامل سرطان تخمدان و علائم، علل و راه های درمانی آن خواهیم پرداخت، پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید!
سرطان چیست؟
سلول های طبیعی بدن به طور معمول رشد کرده، تقسیم شده و جایگزین می شوند. گاهی اوقات، سلول ها به طور غیر طبیعی تقسیم شده و شروع به رشد خارج از کنترل می کنند. این سلول ها ممکن است باعث ایجاد تومور شوند. تومور ها می توانند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند.
تومور های خوش خیم به سایر بافت های بدن سرایت نمی کنند. در مقابل، تومور های بدخیم می توانند به بافت ها و اندام های سالم مجاور حمله کرده و آن ها را از بین ببرند. سلول های سرطانی همچنین می توانند به سایر قسمت های بدن گسترش یافته و مناطق سرطانی جدیدی را تشکیل دهند.
سرطان تخمدان چیست؟
سرطان تخمدان سرطانی است که یک یا هر دو تخمدان را درگیر می کند. این سرطان شایع نیست، اما از آنجایی که سرطان تخمدان اغلب تا زمانی که در مراحل پیشرفته نباشد شناسایی نمی شود، علت شماره یک مرگ و میر ناشی از سرطان زنان در بسیاری از نقاط دنیا به شمار می روند.
تخمدان ها غدد تولید مثلی هستند که فقط در دستگاه تناسلی زنان وجود دارند. تخمدان ها برای تولید مثل تخمک تولید می کنند. آنها غدد کوچک و بیضی شکلی هستند که در دو طرف رحم شما قرار دارند. تخمدان ها تخمک های شما را تولید و ذخیره کرده و هورمون هایی می سازند (هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون) که چرخه قاعدگی و بارداری شما را کنترل می کنند.
تخمک ها از تخمدان ها از طریق لوله های فالوپ به داخل رحم حرکت می کنند، جایی که تخمک بارور شده در آن قرار می گیرد و به جنین تبدیل می شود.
سرطان تخمدان می تواند در سطح تخمدان یا از بافت های داخل تخمدان ایجاد شود. سه نوع اصلی از این سرطان وجود دارد. نوعی که در سطح تخمدان ایجاد می شود با نام سرطان تخمدان اپیتلیال، شایع ترین نوع است. از هر 10 مورد سرطان تخمدان 9 مورد شامل تومورهای اپیتلیال است.
چه کسانی به سرطان تخمدان مبتلا می شوند؟
سرطان تخمدان زنان و افرادی را که در بدو تولد به عنوان زن انتخاب شده اند (AFAB) تحت تاثیر قرار خود می دهد. این بیماری در بومیان آمریکا و سفیدپوستان نسبت به افرادی که سیاه پوست، اسپانیایی تبار یا آسیایی هستند کمی شایع تر است.
علاوه بر این، احتمال ابتلا به جهش ژن BRCA در افراد یهودی تبار اشکنازی بسیار بیشتر است که آنها را در معرض خطر بیشتری برای سرطان سینه و تخمدان قرار می دهد.
این سرطان 1 درصد از کل موارد سرطان جدید در ایالات متحده را تشکیل می دهد، خطر ابتلا به سرطان تخمدان در طول زندگی تقریباً 1 در 78 است.
سرطان تخمدان چه علائمی دارد؟
سرطان تخمدان می تواند قبل از اینکه علائمی ایجاد کند، شروع شده و در سراسر شکم شما پخش شود. این امر می تواند تشخیص زودهنگام را دشوار کند. برخی علائم سرطان تخمدان عبارتند از:
- درد لگن یا شکم، مثل ناراحتی معده یا نفخ
- ایجاد تغییر در عادات غذایی مانند زود سیر شدن و از دست دادن اشتها
- ترشحات واژن یا خونریزی غیرطبیعی، به خصوص اگر خونریزی خارج از چرخه قاعدگی معمولی شما یا پس از یائسگی رخ دهد
- تغییرات روده همچون اسهال یا یبوست
- افزایش اندازه شکم شما
- ادرار کردن بیش از حد (تکرر ادرار)
اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا را مشاهده کردید، لازم است تا به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مراجعه نمایید.
مقاله مرتبط: 20 علامت نادیده گرفته شده سرطان در زنان و مردان
چه چیزی باعث سرطان تخمدان می شود؟ (علل)
علت دقیق این سرطان هنوز مشخص نیست. اما برخی از افراد کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. عوامل خطر سرطان تخمدان عبارتند از:
- داشتن سن بالای 60 سال
- چاقی و اضافه وزن زیاد
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان (دیگر اعضای خانواده بیولوژیکی شما به این بیماری مبتلا بوده اند) یا یک جهش ژنی (BRCA1 یا BRCA2) یا سندرم لینچ را به ارث برده اند
- هرگز باردار نشدن یا بچه دار شدن در مراحل بعدی زندگی
- اندومتریوز
همچنین با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد.
سرطان تخمدان چگونه گسترش پیدا می کند؟
اگر این سرطان گسترش یابد، معمولاً از لگن به غدد لنفاوی، شکم، روده، معده، قفسه سینه یا کبد شما گسترش پیدا می کند.
سرطان تخمدان چگونه تشخیص داده می شود؟
با وجود سال‌ها تحقیق، کارشناسان هنوز به یک آزمایش غربالگری سرطان تخمدان موفقیت آمیز دست پیدا نکرده اند. به همین دلیل، تشخیص این بیماری در مراحل اولیه اغلب دشوار است.
اگر پزشکتان مشکوک به سرطان تخمدان باشد، از شما در مورد علائم سوال کرده و معاینه لگن را انجام می دهد. در طول معاینه، پزشک هرگونه رشد غیر طبیعی یا بزرگ شدن اندام را بررسی می کند.
پزشک شما ممکن است برخی آزمایش ها را برای شما توصیه کند، از جمله:
1- آزمایش های تصویربرداری
ارائه دهندگان ممکن است از چندین آزمایش تصویربرداری استفاده کنند، از جمله:
- سونوگرافی لگن
- MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
- سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
- اسکن PET (توموگرافی با گسیل پوزیترون)
2- آزمایش خون
هدف پزشک شما از آزمایش خون اندازه گیری میزان ماده ای به نام CA-125 در خونتان است. سطوح بالای CA-125 در خون می تواند نشانه سرطان باشد. با این حال، سطوح CA-125 حتی زمانی که سرطان وجود دارد می تواند طبیعی بوده و در بسیاری از شرایط غیر سرطانی بالاتر باشد. به همین دلیل، ارائه دهندگان از آزمایش خون در ترکیب با سایر آزمایش ها برای تشخیص این سرطان استفاده می کنند.
3- جراحی
ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی می توانند سرطان تخمدان را در طول عمل جراحی تشخیص دهند. به طور معمول، اگر پزشکان به رشد غیر طبیعی برخورد کنند آن را حذف می کنند.
4- لاپاراسکوپی
در طول جراحی لاپاراسکوپی، جراح یک دوربین نازک (لاپاراسکوپ) را از طریق یک برش کوچک ایجاد شده، درون شکم شما قرار می دهد. با استفاده از اسکوپ به عنوان راهنما، همراه با پورت های اضافی برای نگه داشتن ابزار، جراح می تواند سرطان را ارزیابی کرده، بیوپسی انجام داده و در برخی شرایط، تومور های تخمدان را حذف کند.
مراحل سرطان تخمدان کدامند؟
سرطان تخمدان چهار مرحله دارد. در این سیستم مرحله بندی سرطان، با افزایش مرحله، شدت سرطان افزایش پیدا می کند. هر چه این بیماری جدی تر باشد، مرحله سرطان بالاتر است.
مرحله اول: این مرحله به سه مرحله فرعی (مرحله IA، مرحله IB و مرحله IC) تقسیم می شود. در مرحله فرعی اول، سرطان فقط در یک تخمدان یا یک لوله فالوپ قرار دارد. در مرحله IB در هر دو تخمدان یا لوله های فالوپ سرطان وجود دارد. در مرحله IC، سرطان در هر دو تخمدان یا لوله های فالوپ است و در خارج از تخمدان شما (در قسمت بیرونی خود اندام یا در فضای اطراف تخمدان که حفره صفاقی نامیده می شود) یافت می شود.
مرحله دوم: مرحله دوم نیز به چند مرحله دیگر تقسیم می شود. در مرحله IIA، سرطان دیگر فقط در تخمدان شما نیست، بلکه به رحم شما نیز سرایت کرده است. در مرحله IIB، سرطان به دیگر ساختارهای مجاور لگن شما گسترش پیدا کرده است.
مرحله سوم: این مرحله شامل سه مرحله فرعی است. در مرحله IIIA، سرطان فراتر از لگن شما به شکم شما (به صورت میکروسکوپی) یا در غدد لنفاوی گسترش یافته است. در مرحله فرعی دوم (مرحله IIIB)، اندازه تومور تا 2 سانتی متر است و به خارج از لگن یا درون غدد لنفاوی شما گسترش پیدا کرده است. در مرحله IIIC، سرطان به خارج از ناحیه لگن شما حرکت کرده و اندازه آن بزرگتر است (بیش از 2 سانتی متر) یا ممکن است در غدد لنفاوی شما باشد. در این مرحله، سرطان می تواند سایر اندام ها مانند کبد و طحال شما را تحت تاثیر خود قرار دهد.
مرحله چهارم: سرطان مرحله چهارم شدید ترین مرحله سرطان تخمدان است. در این مرحله، سرطان به داخل اندام هایی مانند کبد یا طحال گسترش یافته است. در مرحله IVA، سرطان در نزدیکی ریه های شما یافت می‌شود و در مرحله IVB، سرطان به غدد لنفاوی کشاله ران یا به قسمت هایی از قفسه سینه سرایت کرده است.
مرحله بندی مهم است زیرا به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتیتان کمک می کند تا یک برنامه درمانی مناسب برای شما طراحی کند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی در مورد گزینه های درمانی موجود با شما صحبت خواهد کرد.
سرطان تخمدان چگونه درمان می شود؟
هدف از درمان سرطان این است که تا حد امکان (اگرچه ممکن است شامل بخشی از آن شود)، سرطان از بدن شما خارج شود. درمان های رایج سرطان تخمدان عبارتند از:
عمل جراحی: این عمل معمولاً شامل برداشتن اندام های تناسلی و هر عضوی است که سرطان به آن سرایت کرده است. جراح شما ممکن است از لاپاراسکوپی (یک جراحی کم تهاجمی) یا لاپاراتومی (جراحی باز که نیاز به برش شکم دارد) استفاده کند.
شیمی درمانی: ارائه دهنده شما ممکن است شیمی درمانی را قبل یا بعد از جراحی توصیه کند. شیمی درمانی دارو هایی هستند که برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی طراحی شده اند. ارائه دهنده شما ممکن است شیمی درمانی را به صورت داخل وریدی (از طریق رگ) یا خوراکی (به شکل قرص) به شما بدهد.
درمان هدفمند: در این درمان از دارو هایی برای شناسایی و حمله هدفمند به سلول های سرطانی استفاده می شود. درمان هدفمند، نحوه رشد و تقسیم سلول های سرطانی را تغییر می دهد.
هورمون درمانی: برخی از سرطان های تخمدان از هورمون ها برای رشد خود استفاده می کنند. این نوع درمان، هورمون ها را مسدود کرده و رشد سرطان را کند یا متوقف می سازد.
پرتو درمانی: ارائه دهندگان به ندرت از پرتو درمانی برای درمان این نوع سرطان استفاده می کنند.
پس از اتمام درمان سرطان تخمدان، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی از شما درخواست می کند تا به صورت منظم تحت معاینه قرار گرفته و قرار های ملاقات منظمی را برای شما برنامه ریزی می کند. در این معاینه ها، پزشک همواره از شما در مورد علائمی که ممکن است داشته باشید سوال کرده و نیز مطمئن خواهد شد که سرطان مجددا رشد نکرده باشد.
مقاله مرتبط: از چه سنی باید ماموگرافی انجام دهید؟
توجه به این نکته مهم است که همواره باید تمامی علائمی که دارید را ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در میان گذاشته و او را از هر گونه تغییری با خبر کنید. گاهی اوقات، پزشک ممکن است انجام آزمایش های تصویربرداری (معمولاً سی تی اسکن) را به شما توصیه کند.
آیا سرطان تخمدان قابل پیشگیری است؟
هیچ راهی برای پیشگیری کامل از سرطان تخمدان وجود ندارد. اما دانستن تاریخچه بیولوژیکی خانواده می تواند به شما کمک کند تا برای هر گونه خطر ابتلا به این سرطان آماده شوید.
اگر یک جهش ژنتیکی مانند جهش BRCA دارید، ممکن است ارائه دهنده مراقبت های بهداشتیتان انجام جراحی برداشتن تخمدان ها و لوله ها (قبل از سرطانی شدن آنها) را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان به شما توصیه کند. اگر مطمئن نیستید که BRCA یا جهش دیگری دارید، از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود بخواهید تا یک آزمایش ژنتیک برای شما انجام دهد.
مقاله مرتبط: عمل لاغری می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد
در صورت ابتلا به سرطان تخمدان چه چیزی در انتظار شماست؟
پس از دریافت درمان این سرطان، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی همچنان شما را برای انجام معاینه، به صورت منظم ملاقات می کند. در طول این بازدید ها، آنها علائمی را که ممکن است داشته باشید بررسی کرده و در مورد هر گونه نگرانی احتمالی با شما صحبت خواهند کرد. مهم است که به بدن خود توجه کافی داشته باشید و در صورت وقوع هرگونه اتفاق غیر عادی به ارائه دهنده خود اطلاع دهید. مشاهده و نظارت پس از اتمام درمان سرطان تخمدان کلیدی است.
میزان بقا در سرطان تخمدان چقدر است؟
میزان بقای پنج ساله کلی برای این سرطان 49 درصد است. این بدان معناست که تقریباً 49 درصد از افرادی که دارای سرطان تخمدان تشخیص داده شده می شوند، پنج سال پس از تشخیص زنده هستند.
درک این نکته مهم است که میزان بقا فقط تخمینی است. پزشکان نمی توانند دقیقا به شما بگویند که چه مدت زنده خواهید ماند یا موفقیت درمان خود را پیش بینی کنند. اگر سؤال خاصی در مورد میزان بقای سرطان تخمدان دارید، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دارای علائم سرطان تخمدان مانند وجود توده های غیر معمول، درد یا نفخ شکم هستید، باید به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید.
چه سوالاتی باید از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود بپرسم؟
اگر به عنوان مبتلا به سرطان تخمدان تشخیص داده شده اید، ممکن است بخواهید از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود سوالاتی را بپرسید. این سوالات می توانند شامل موارد زیر شوند:
- تومور در چه قسمتی قرار دارد؟
- آیا سرطان گسترش یافته است؟ اگر چنین است، تا کجا؟
- چه درمان هایی را توصیه می کنید؟
- درمان من چقدر طول می کشد؟
- آیا در طول درمان می توانم کار کنم؟
یک توصیه کلی برای دوران درمان
تشخیص سرطان، صرف نظر از نوع آن، ترسناک است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به سرطان تخمدان مبتلا شده اید، ممکن است احساس غم، نا امیدی و یأس داشته باشید. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به شما در این دوران کمک کرده و گروه های محلی یا شبکه های اجتماعی را به شما معرفی کند. برقراری ارتباط با کسانی که دچار همین مشکل شده اند می تواند به شما کمک کند تا احساسات دشواری را که اغلب با تشخیص سرطان به وجود می آیند، آسان تر سازید.
منابع
2- Basic Information About Ovarian Cancer
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام