راهنمای کامل بیماری کبد چرب/ علائم، علل و راه های درمان

بیماری کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می شود. اکثر افراد هیچ علامتی ندارند و مشکلات جدی برای آنها ایجاد نمی کند. اگرچه در برخی موارد می تواند منجر به آسیب کبدی شود. خبر خوب این است که شما اغلب می توانید با تغییر سبک زندگی از بیماری کبد چرب پیشگیری کرده یا حتی آن را درمان کنید.

وظیفه کبد در بدن چیست؟

کبد یک اندام ضروری با عملکردهای چندگانه برای حمایت از زندگی است. برخی از وظایف اصلی کبد در بدن عبارت اند از:

• تولید صفر که به هضم غذا کمک می کند.
• پروتئین سازی برای بدن.
• ذخیره سازی آهن در بدن.
• تبدیل مواد مغذی به انرژی.
• تولید موادی که به لخته شدن خون کمک می کنند (ترمیم زخم ها).
• با ایجاد عوامل ایمنی و حذف باکتری ها و سموم از خون (موادی که می توانند به بدن شما آسیب برسانند)، به مقاومت شما در برابر عفونت ها کمک می کند.

مقاله مرتبط: علاوه بر مغز، کبد هم در تنظیم ساعت بیولوژیک بدن نقش دارد

بیماری کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب (استئاتوز – steatosis) یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می شود. یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که چربی به 5 تا 10 درصد وزن کبد شما برسد مشکل ساز می شود.

چرا این بیماری خطرناک است؟ / مراحل سه گانه بیماری کبد چرب

در بیشتر موارد، بیماری کبد چرب هیچ مشکل جدی ایجاد نمی کند و یا مانع از عملکرد طبیعی کبد شما نمی شود. اما برای 7 تا 30 درصد افراد مبتلا به این بیماری، بیماری کبدچرب با گذشت زمان بدتر شده و طی سه مرحله پیشرفت می کند. مراحل سه گانه بیماری کبد چرب عبارت اند از:

1. استئاتوهپاتیت: کبد شما ملتهب (متورم) می شود که به بافت آن آسیب می رساند. این مرحله استئاتوهپاتیت (steatohepatitis) نامیده می شود.
2. فیبروز کبدی: بافت اسکار (سلول ها و کلاژن های پوشاننده آسیب) در جایی تشکیل می شود که کبد شما آسیب دیده است. این فرآیند فیبروز نامیده می شود.
3. سیروز کبدی: بافت اسکار گسترده جایگزین بافت سالم می شود. در این مرحله دچار سیروز کبدی شده اید.

مرحله سوم بیماری کبد چرب با نام سیروز کبدی

سیروز کبدی در نتیجه آسیب شدید به کبد رخ می دهد. بافت اسکار سخت که جایگزین بافت سالم کبد می شود، عملکرد کبد را کند می کند. این بافت جایگزین شده، در نهایت می تواند عملکرد کبد را به طور کامل مسدود کند. سیروز می تواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود.

انواع بیماری کبد چرب کدامند؟

دو شکل اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد:

1. بیماری کبد چرب ناشی از مصرف نوشیدنی های الکلی: بیماری کبدچرب ناشی از الکل، ناشی از مصرف منظم الکل و نوشیدنی های الکلی است. حدود 5 درصد از مردم در ایالات متحده به این شکل از بیماری کبدی مبتلا هستند.
2. بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل: بیماری کبدچرب غیر مرتبط با الکل (NAFLD) با مصرف الکل ارتباطی ندارد. این بیماری به طور میانگین، از هر سه بزرگسال یک نفر و از هر 10 کودک یک نفر را تحت تاثیر خود قرار می دهد. محققان تاکنون علت دقیقی برای بیماری کبدچرب غیر مرتبط با الکل را پیدا نکرده اند. عوامل متعددی مانند چاقی و دیابت می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

معمولا چه کسانی به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند؟

• افرادی که دارای نژاد اسپانیایی یا آسیایی هستند.
• زنان یائسه (قاعدگی بیش از یکسال متوقف شده باشد).
• افراد چاق با سطح بالای چربی شکم.
• کسانی که فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا داشته باشند.
• اشخاصی که مبتلا به آپنه انسدادی خواب باشند.

علل بیماری کبد چرب کدام اند؟

برخی افراد بدون داشتن هیچ گونه بیماری قبلی؛ به این بیماری مبتلا می شوند. اگرچه این عوامل خطر، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند:

• داشتن اضافه وزن یا چاقی.
• ابتلا به دیابت نوع 2 یا مقاومت به انسولین.
• داشتن سندرم متابولیک (مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سطح تری گلیسیرید بالا).
• مصرف برخی از داروهای تجویزی، مانند آمیودارون (Cordarone)، دیلتیازم (Cardizem)، تاموکسیفن (Nolvadex) یا استروئیدها.

بیماری کبد چرب چه علائمی دارد؟

افراد مبتلا به بیماری کبدچرب اغلب هیچ علامتی ندارند تا زمانی که بیماری به سیروز کبدی پیشرفت کند. اگر علائمی دارید، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شکم یا احساس پری در سمت راست بالای شکم.
• حالت تهوع، از دست دادن اشتها یا کاهش وزن.
• پوست مایل به زرد و سفیدی چشم (یرقان).
• داشتن ورم در شکم و پاها.
• خستگی شدید یا آشفتگی ذهنی.
• ضعف قوای جسمانی.

مقاله مرتبط: علل و علائم مشکلات کبد و چگونگی تشخیص آن

بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجایی که بیماری کبدچرب اغلب هیچ علامتی ندارد، پزشک شما ممکن است اولین کسی باشد که آن را تشخیص می دهد. سطوح بالاتر آنزیم‌ های کبدی (افزایش آنزیم‌ های کبدی) که در آزمایش خون برای سایر بیماری‌ ها ظاهر می‌شوند، می توانند هشدار دهنده باشند و ضروری است که به آنها توجه نمایید. افزایش آنزیم های کبدی نشانه آسیب در کبد شماست. برای تشخیص این بیماری، پزشک ممکن است به شما بگوید تا کار های زیر را انجام دهید:

• سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): برای دریافت تصویری از کبد.
• بیوپسی کبد (نمونه بافت): برای تعیین میزان پیشرفت بیماری کبد.
• فیبرو اسکن کبدی: یک سونوگرافی تخصصی که گاهی به جای بیوپسی کبد برای تعیین میزان چربی و بافت اسکار در کبد استفاده می شود.

راه های درمان بیماری کبد چرب کدامند؟

به طور خاص، هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب وجود ندارد. در عوض، پزشکان بر روی مدیریت در تغییر عواملی که به باعث این بیماری می شوند، تمرکز می کنند. آنها همچنین توصیه می کنند که تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. ایجاد تغییرات در سبک زندگی می تواند به طور قابل توجهی سلامت شما را بهبود بخشد. درمان عوامل دخیل در بیماری شامل موارد زیر می شود:

• اجتناب از الکل و هر نوع نوشیدنی الکلی.
• کاهش وزن.
• مصرف داروهایی برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید (چربی در خون).
• مصرف ویتامین E و تیازولیدین دیون ها (داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت مانند Actos و Avandia) در موارد خاص.

چگونه می توان از بیماری کبد چرب پیشگیری کرد؟

بهترین راهکار برای جلوگیری از بیماری کبدچرب انجام کارهایی است که سلامت کلی شما را حفظ می کند، از جمله:

• داشتن وزن متعادل: اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، به تدریج وزن خود را کاهش دهید.
• انجام ورزش و داشتن فعالیت بدنی: به طور منظم تمرین کن.
• مدیریت میزان الکل مصرفی: مصرف الکل خود را محدود یا قطع کنید.
• مصرف داروهای تجویز شده: داروها را طبق دستور پزشکتان مصرف کنید.

آیا آسیب وارده شده به کبد جبران پذیر است؟

کبد توانایی شگفت انگیزی برای ترمیم خود دارد. اگر از الکل اجتناب کنید یا وزنتان را کاهش دهید، می‌ توانید چربی و التهاب کبد را کاهش داده و آسیب اولیه کبد را معکوس کنید.

آیا بیماری کبد چرب کشنده است؟

بیماری کبدچرب در مراحل اولیه معمولا مشکلات عمده ای برای اکثر افراد ایجاد نمی کند. با این حال، اگر به سیروز کبدی تبدیل شود، می تواند باعث مشکلات جدی گردد. سیروز کبدی که درمان نشده باشد، در نهایت منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد می شود. کبد شما عضوی است که بدون آن نمی توانید زندگی کنید.

بهترین رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب چیست؟

برای کاهش وزن آهسته اما پیوسته از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید. کاهش وزن سریع در واقع می تواند بیماری را بدتر کند. پزشکان اغلب رژیم مدیترانه ای را توصیه می کنند که سرشار از سبزیجات، میوه ها و چربی های خوب است. از پزشک یا متخصص تغذیه خود در مورد روش های کاهش وزن سالم راهنمایی بخواهید.

سوالاتی که باید از پزشکتان در خصوص این بیماری بپرسید

• آیا دارو هایی که در حال حاضر مصرف می کنم، می توانند باعث پیشرفت یا ایجاد این بیماری شوند؟
• کبد من چقدر آسیب دیده است؟چه مدت طول می کشد تا آسیب کبدی ام جبران شود؟
• چه وزنی برای من سالم و متعادل در نظر گرفته می شود؟
• آیا نیاز است که با یک متخصص تغذیه مشورت کرده یا برنامه غذایی دریافت کنم؟
• چگونه می توانم برای اختلال مصرف الکل تحت درمان قرار بگیرم؟

سخن پایانی

بیماری کبد چرب را به عنوان یک علامت هشدار دهنده اولیه در نظر بگیرید تا به شما در جلوگیری از وقوع یک بیماری کشنده کبدی مانند سیروز یا سرطان کبد کمک کند. حتی اگر در مراحل اولیه بیماری علائم یا مشکلی در عملکرد کبد خود ندارید، همچنان مهم است که اقداماتی را برای متوقف کردن یا معکوس کردن بیماری کبد چرب انجام دهید.

منابع

1. American Liver Foundation. About the Liver
2. U.S. Department of Health and Human Services
3. Prevalence of Alcoholic Fatty Liver Disease Among Adults

ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام