کمبود کلسیم چیست و چه علائمی دارد؟

کمبود کلسیم می تواند استحکام استخوان را کاهش داده و منجر به پوکی استخوان شود که با استخوان های شکننده و افزایش خطر افتادن مشخص می شود. بسیاری از ما از کودکی و در دوران مدرسه آموخته ایم که کلسیم برای سلامت استخوان ها و رشد ما ضروری است، اما این تمام ماجرا نیست.

به گفته Chad Deal، دکتر روماتولوژی، بدن ما برای سایر عملکرد های مهم خود نیز به کلسیم نیاز دارد، از جمله آنهایی که ماهیچه ها، اعصاب، رگ های خونی و ترشح هورمون ها و آنزیم ها را درگیر می کند. به همین دلیل، کمبود شدید کلسیم می تواند به طرق مختلف به بدن شما آسیب برساند.

کلسیم یک ماده معدنی حیاتی است. بدن شما از آن برای ساختن استخوان ها و دندان های قوی استفاده می کند. کلسیم همچنین برای عملکرد صحیح قلب و سایر ماهیچه ها مورد نیاز است. وقتی کلسیم کافی دریافت نکنید، خطر ابتلا برخی عارضه ها و اختلالات را افزایش می دهید، از جمله:

• پوکی استخوان
• استئوپنی
• بیماری کمبود کلسیم (هیپوکلسمی)

همچنین، کودکانی که کلسیم کافی دریافت نمی کنند ممکن است به قد بالقوه خود در بزرگسالی دست پیدا نکنند.

مقدار توصیه شده روزانه کلسیم و منابع آن کدامند؟

به گفته دکتر Deal، بسیاری از ما تمام کلسیم مورد نیاز خود را از غذا هایی که می خوریم دریافت می کنیم. محصولات لبنی (شیر، ماست، پنیر) منابع فراوانی از کلسیم هستند. منابع دیگر عبارتند از:

• ماهی سالمون کنسرو شده
• ساردین با استخوان
• کلم پیچ
• استخوان ها، قلم و آب قلم
• کلم بروکلی
• بوک چوی
• بادام ها
• دانه های کنجد

برخی از مواد غذایی مانند شیر سویا و آب پرتقال نیز اغلب با کلسیم غنی شده اند.

مقدار توصیه شده روزانه شما به سن و جنسیت تعیین شده در بدو تولد بستگی دارد. همه بزرگسالان 19 تا 50 ساله و مردان تا 70 سالگی باید 1000 میلی گرم کلسیم در روز از طریق رژیم غذایی و (در صورت لزوم) مکمل ها دریافت کنند. زنان 51 سال به بالا و مردان 71 سال و بالاتر نیاز به مصرف 1200 میلی گرم کلسیم در روز دارند.

مقاله مرتبط: آیا هویج به استحکام استخوان ها کمک می کند؟

کمبود کلسیم چیست؟

کلسیم، فراوان ترین ماده معدنی در بدن، در برخی مواد غذایی یافت می شود، به برخی دیگر اضافه می شود، در برخی دارو ها (مانند آنتی اسیدها) وجود دارد و به عنوان مکمل غذایی نیز موجود است.

کلسیم بیشتر ساختار استخوان‌ ها و دندان‌ ها را تشکیل می‌ دهد و با سفت، قوی و انعطاف‌پذیر نگه داشتن بافت‌ ها، حرکت طبیعی بدن را امکان‌ پذیر می‌ کند.

کمبود کلسیم باعث کاهش استحکام استخوان ها شده و می تواند در صورت تداوم باعث برخی اختلالات و مشکلات نظیر پوکی استخوان گردد.

کمبود کلسیم همچنین می تواند باعث راشیتیسم در کودکان و سایر اختلالات استخوانی در بزرگسالان شود، اگرچه این اختلالات بیشتر به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد می شود. در کودکان مبتلا به راشیتیسم، غضروف رشد به طور طبیعی معدنی نمی شود، که می تواند منجر به تغییرات غیر قابل برگشت در ساختار اسکلتی شود.

یکی دیگر از اثرات کمبود مزمن کلسیم، استئومالاسی یا نقص معدنی استخوان و نرم شدن استخوان است که می تواند در بزرگسالان و کودکان رخ دهد. برای راشیتیسم و استئومالاسی، نیاز به کلسیم و ویتامین D به نظر می رسد به هم مرتبط است، زیرا هرچه سطح ویتامین D سرم (که با 25 هیدروکسی ویتامین D [25(OH)D] اندازه گیری می شود)، کمتر باشد، کلسیم بیشتری برای پیشگیری از این بیماری ها مورد نیاز است.

هیپوکلسمی (سطح کلسیم سرم کمتر از 8.5 میلی گرم در دسی لیتر [2.12 میلی مول در لیتر] یا سطح کلسیم یونیزه شده زیر 4.61 میلی گرم در دسی لیتر [1.15 میلی مول در لیتر]) معمولاً نتیجه کمبود ویتامین D یا منیزیم، اختلال در تولید هورمون پاراتیروئید است که می تواند منجر به هیپوپاراتیروئیدیسم، اختلال در جذب استخوانی کلسیم، بیماری بحرانی یا استفاده از برخی دارو ها (به عنوان مثال، بیس فسفونات ها، سیس پلاتین، یا مهارکننده های پمپ پروتون) شود.

هیپوکلسمی می تواند بدون علامت باشد، به خصوص زمانی که خفیف یا مزمن باشد. هنگامی که علائم و نشانه‌ ها رخ می‌ دهند، می‌ توانند دامنه وسیعی داشته باشند، زیرا سطوح پایین کلسیم سرم می‌تواند بر اکثر اندام‌ ها و علائم تأثیر بگذارد.

شایع ترین علامت افزایش تحریک پذیری عصبی عضلانی، از جمله بی حسی اطراف دهان، سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها و اسپاسم عضلانی است. علائم و نشانه های شدیدتر می تواند شامل کلسیفیکاسیون یا آسیب کلیه، کلسیفیکاسیون مغز، علائم عصبی (مانند افسردگی و اختلال دوقطبی)، آب مروارید، نارسایی احتقانی قلب، پارستزی تشنج و در موارد نادر، کما باشد.

در کوتاه مدت، بیشتر علائم کمبود کلسیم ظریف هستند، در واقع آنقدر ظریف هستند که ممکن است اصلا متوجه آنها نشوید. اما در صورت عدم توجه، این علائم می تواند بدتر شود.

دکتر Deal توضیح می دهد: «به مرور زمان، مصرف کم کلسیم می تواند اثرات مضری بر سیستم های مختلف بدن داشته باشد، از جمله کمک به کاهش توده استخوانی و خطر ابتلا به پوکی استخوان».

در حالی که ممکن است برای تعیین سطح ویتامین D خود آزمایش خون انجام دهید تا ببینید آیا ممکن است کمبود داشته باشید، سطوح کلسیم در خون معمولاً طبیعی است حتی زمانی که کلسیم دریافتی شما کم است. این امر به این دلیل است که بدن شما کلسیم را از استخوان های شما گرفته تا آنچه را که برای عملکرد صحصح خود لازم است تامین کند.

اگر مشکوک هستید که کلسیم کافی از غذایی که می خورید دریافت نمی کنید، با پزشک خود در مورد مصرف مکمل صحبت کنید.

دکتر Deal می گوید: نیازی به تجاوز از مقدار توصیه شده روزانه برای کلسیم نیست. در واقع، داشتن کلسیم بیش از حد (هایپرکلسمی) نیز می تواند خطرناک باشد.

همچنین شایان ذکر است که برخی از افراد به دلیل بیماری هایی که دارند یا نسخه هایی که مصرف می کنند، هیپوکلسمی را تجربه می کنند. در این موارد، مصرف مکمل ها به تنهایی ممکن است چاره کار نباشد.

علائم کمبود کلسیم

علائم زیر ممکن است نشان دهنده کمبود کلسیم باشد. به خاطر داشته باشید که برخی از این علائم تنها در طول یک بیماری حاد رخ می دهد، یعنی زمانی که سطح کلسیم سرم به سطوح خطرناک کاهش می یابد.

علائم کمبود کلسیم در بدن عبارت اند از:

• گیجی یا از دست دادن حافظه
• اسپاسم، درد و گرفتگی عضلانی
• شکستن استخوان ها به سادگی
• بی حسی و گزگز شدن دست ها، پاها و صورت
• ناخن های ضعیف و شکننده
• افسردگی
• توهمات
• مشکلات دهان و دندان

منابع

1- Calcium Fact Sheet for Health Professionals

2- Signs That You’re Not Getting Enough Calcium

ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام