جریان خون مناسب برای دریافت اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز بدن به جهت دارا بودن عملکرد موثر بسیار مهم است. فشار خون پایین ( هایپوتنشن – hypotension)، که از نظر پزشکی به عنوان افت فشار خون شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که خون فرد در رگ های خونی با فشاری کمتر از حد معمول جریان می یابد.
در حالی که همه موارد فشار خون پایین دلیلی برای نگرانی نیستند، اما افت فشار خون می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
در صورت عدم درمان، موارد شدید فشار خون پایین می تواند اندام های حیاتی مانند قلب و مغز را از جریان خون لازم محروم کرده و خطر ابتلا به شرایط تهدید کننده زندگی مانند حمله قلبی یا سکته را افزایش دهد.
برخی از افراد ممکن است فشار خون پایین مزمن را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط گاهی اوقات آن را تجربه کنند و همه ی افرادی که تحت تاثیر این مشکل قرار دارند، لزوما همه ی علائم را تجربه نمی کنند.
صرف نظر از این موضوع، مهم است که علل بالقوه فشار خون پایین و همچنین علائم مرتبط، گزینه های درمانی و زمان مراجعه به پزشک را بدانید، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه شوید!
فشار خون پایین (هایپوتنشن) چیست؟
فشار خون نیرویی است که خون در هنگام پمپاژ خون توسط قلب به دیواره رگ ها فشار می آورد.
برای اکثر بزرگسالان، فشار خون نرمال با قرائت سیستولیک کمتر از 130 میلی متر جیوه و میزان دیاستولیک کمتر از 80 میلی متر جیوه مشخص می شود.
فشار خون سیستولیک (بالا ترین عدد در اندازه گیری فشار خون) نشان دهنده نیروی خون به دیواره شریان ها در طول ضربان قلب است.
و فشار خون دیاستولیک (عدد پایین در اندازه گیری فشار خون) اندازه گیری فشاری است که خون بر دیواره شریان ها وارد می کند در حالی که قلب بین ضربان ها استراحت می کند.
هنگامی که فشار خون به زیر 90 میلی متر جیوه سیستولیک و 60 میلی متر جیوه دیاستولیک می رسد، می توان آن را فشار خون پایین در نظر گرفت. با این حال، همه خوانش های فشار خون زیر این سطوح به طور خودکار باعث نگرانی نمی شوند.
علاوه بر این، برخی از افرادی که به فشار خون بالا عادت دارند، ممکن است زمانی که فشار خون آنها به سطح “طبیعی” کاهش یابد، علائم افت فشار خون را تجربه کنند.
چه چیزی به عنوان فشار خون پایین خطرناک در نظر گرفته می شود؟
دکتر Collin Johnston، پزشک دارای گواهی هیئت مدیره و متخصص در روش های عروقی در آریزونا می گوید:
اگر سطح فشار خون خیلی پایین بیاید، اندام های حیاتی ممکن است به اندازه کافی سریع خون دریافت نکنند و مواد مغذی مهم [حمل شونده توسط خون] از جمله اکسیژن ممکن است به موقع به جایی که باید باشند نرسند.
این محرومیت می تواند منجر به شوک، کما و حتی مرگ شود.
با این حال، سطح دقیقی که در آن چنین خطراتی برای سلامتی رخ می دهد می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. به عنوان مثال، دکتر Collin Johnston در این باره می گوید: افرادی که از نظر فیزیک بدنی در وضعیت خوبی قرار داشته و دارای فعالیت بدنی منظم هستند به مانند ورزشکاران، به طور طبیعی ممکن است به دلیل کارایی سیستم قلبی عروقی، فشار خون پایین تری نسبت سایر افراد با فعالیت ورزشی کم داشته باشند.
همچنین بخوانید >> ضربان قلب خطرناک چیست؟ معرفی تاکی کاردی و برادی کاردی
چه چیز هایی باعث کاهش فشار خون می شوند؟
دکتر Giv Heidari، متخصص قلب و مدیر کلینیک فشار خون در موسسه بین‌المللی قلب دانشگاه لوما لیندا، توضیح می‌دهد: فشار خون محصول جریان خون در گردش در عروق و مقاومت عروق (که شامل سیاهرگ ها و شریان ها می شود) است. هنگامی که مقاومت عروقی یا جریان خون کاهش می یابد، فشار خون نیز کاهش می یابد.
عوامل متعددی وجود دارند که می توانند در کاهش فشار خون به سطحی بیش از حد معمول نقش داشته باشند، این عوامل عبارت اند از:
- کم آبی بدن
- عفونت یا سپسیس
- از دست دادن خون
- برخی دارو ها، از جمله دیورتیک ها و همه دارو هایی که برای درمان فشار خون بالا (هایپر تنشن) استفاده می شوند
- شرایط قلبی، مانند ضربان قلب نامنظم، مشکل دریچه، مایع اطراف قلب، حمله قلبی یا نارسایی قلبی
آنافیلاکسی (یک واکنش آلرژیک شدید که می تواند منجر به مشکلات تنفسی، تورم گلو و خارش شود) - بارداری
- کاهش وزنی که دوز داروی فعلی فرد را نسبت به وزن جدید بدنش بیش از حد بالا می کند.
همچنین بخوانید >> 15 عامل افزایش فشار خون که شاید ندانید
انواع فشار خون پایین
طبقه بندی های مختلفی برای فشار خون پایین وجود دارند که عبارتند از:
- فشار خون پایین ارتواستاتیک: معمولاً به عنوان افت فشار خون در وضعیتی شناخته می شود که زمانی رخ می دهد که فشار خون در هنگام حرکت فرد از حالت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده کاهش می یابد.
- فشار خون پایین پس از غذا: که به عنوان کاهش فشار خون پس از خوردن غذا تعریف می شود.
- فشار خون پایین با واسطه عصبی: که به آن سنکوپ وازوواگال نیز گفته می شود، که با افت فشار خون ناشی از ایستادن طولانی مدت یا قرار گرفتن در معرض یک محرک مضر مشخص می شود.
- آتروفی سیستم چندگانه همراه با فشار خون پایین ارتواستاتیک: قبلاً به عنوان سندرم شای دراگر شناخته می شد، که یک اختلال مغزی است که بر عملکرد سیستم عصبی خودمختار (که عملکرد های غیر ارادی بدن مانند تنظیم فشار خون را کنترل می کند) تأثیر گذار است.
در این حالت فرد در هنگام دراز کشیدن با فشار خون بسیار بالا همراه است و به دنبال آن فشار خون هنگام ایستادن کاهش می یابد. این حالت در بیماران مبتلا به پارکینسون شایع است.
علائم و نشانه های فشار خون پایین
دکتر Giv Heidari توضیح می دهد: فشار خون پایین زمانی که علائم مرتبط با آن وجود داشته باشد، یک وضعیت پزشکی نیازمند رسیدگی (بیماری) محسوب می شود. با این حال، بسیاری از افراد علائم قابل توجهی را تجربه نمی کنند.
علائم رایج مرتبط با فشار خون پایین عبارتند از:
- تاری دید
- گیجی و سردرگمی
- سبکی سر یا غش کردن
- خستگی
- سردرد
- حالت تهوع
- بی نظمی در ضربان قلب، مانند تپش قلب یا ضربان قلب سریع
همچنین بخوانید >> ایست قلبی چیست و چه عواملی باعث آن می شوند؟
راه های درمان فشار خون پایین و افت فشار خون
لزوما هر فردی که اعداد فشار خون کمتر از حد معمول دارد، نیاز به درمان ندارد.
در صورت وجود علائم مربوط به فشار خون پایین یا اگر فشار خون پایین در نتیجه مصرف بیش از حد دارو، عفونت سیستمیک، تروما یا نارسایی اندام های بدن باشد، درمان لازم است.
در واقع، اگر بیمار علائم قابل توجهی مانند تاری دید، سرگیجه همراه با تغییر وضعیت (دراز کشیدن به حالت نشسته یا نشسته به ایستادن)، غش، خستگی مفرط یا مشکل در تمرکز را نشان نداده یا از آن شکایت نمی کند، پزشک ممکن است کنترل سطح فشار خون را توسط چکاپ های منظم توصیه کند.
دکتر Collin Johnston خاطر نشان می کند که درمان فشار خون پایین به طور کلی شامل رسیدگی به وضعیت پزشکی یا دارویی است که باعث کاهش فشار می شود.
درمان های رایج برای فشار خون پایین عبارتند از:
- افزایش مصرف مایعات و الکترولیت ها
- مصرف دارو های افزایش فشار خون
- درمان بیماری های زمینه ای، مانند کم خونی یا مشکلات تیروئید
- آهسته تر از حالت نشسته یا دراز کشیده تغییر حالت داده و بایستید
- پوشیدن جوراب های فشاری یا جوراب های ساق بلند
همچنین بخوانید >> 8 عادت بد برای سلامت قلب شما که باید بدانید
چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟
اگر تنها یک بار فشار خون غیر طبیعی ( چه پایین چه بالا) راه تجربه کرده اید، ممکن است دلیلی برای نگرانی نباشد. با این حال، مهم است که در صورت مشاهده هر یک از علائم مرتبط با فشار خون پایین، یک قرار ملاقات با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تعیین کنید.
در برخی موارد ممکن است به مراقبت فوری پزشکی نیاز باشد. دکتر Giv Heidari توصیه می کند که در صورت بروز فشار خون پایین در موارد زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- در شرایط یک عفونت سیستمیک
- هنگامی که شواهدی از آسیب یا نارسایی اندام، مانند حمله قلبی، وجود دارد
- خونریزی داخلی بدنبال آسیب یا زمین خوردن
- از دست دادن موقت هوشیاری یا بیهوشی
- اگر شرایط پزشکی شناخته شده ای دارید، مانند نارسایی کلیه، قلب یا کبد
- اگر همیشه فشار خون طبیعی داشته اید و فشار خون شما به طور ناگهانی و بدون دلیل واضح کاهش یافته است
- اگر علت کم آبی بدن ادامه داشته باشد، مانند اسهال یا استفراغ مکرر
- تجربه علائم شوک، از جمله تنفس سریع، نبض غیر عادی یا رنگ پوست مایل به آبی
خوشبختانه با اصلاح شیوه زندگی و درمان مناسب، پزشکان می توانند با موفقیت فشار خون پایین را در اکثر بیماران مدیریت کنند. در هر صورت، پیروی از توصیه های پزشک معالج برای حفظ فشار خون در محدوده سالم بسیار مهم است.
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام