بیماری خشکی چشم یک بیماری شایع است و زمانی رخ می دهد که اشک های شما قادر به روانکاری کافی برای چشم های شما نیستند. این امر به دو علت رخ می دهد: 1- به این دلیل که چشم ها به اندازه کافی اشک تولید نمی کنند تا خیس بمانند. 2- به دلیل اینکه اشک هایی که چشم ها تولید می کنند خیلی سریع از سطح چشم تبخیر می شوند.
این وضعیت نه تنها می تواند منجر به ناراحتی شود، بلکه می تواند بینایی را نیز تحت تأثیر قرار داده و در صورت عدم درمان باعث آسیب به قسمت هایی از چشم شود.
تخمین زده می شود که حدود 20 میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا با خشکی چشم زندگی می کنند و این وضعیت می تواند تأثیر جدی بر فعالیت های روزانه آنها داشته باشد.
با این حال، چندان جای نگرانی وجود ندارد چرا که پس از مشخص شدن علت خشکی چشم برای یک فرد، گزینه های درمانی زیادی برای بهبود این وضعیت وجود دارند.
در ادامه با ما همراه شوید تا بیشتر با علل، علائم و راه های درمان خشکی چشم آشنایی پیدا کنید.
چه چیز هایی باعث خشکی چشم می شوند؟
خشکی چشم یک بیماری چند عاملی است، به این معنی که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
دکتر Arvind Saini، چشم پزشک، متخصص قرنیه و سخنگوی بالینی آکادمی چشم پزشکی آمریکا در این باره توضیح می دهد: به طور کلی، خشکی چشم می تواند ناشی از شرایطی باشد که در آن تولید اشک کاهش پیدا می کند، کیفیت اشک تولید شده کاهش می یابد و یا اشک ها سریع تر تبخیر می شوند.
به طور خاص، علل خشکی چشم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- التهاب پلک (بلفاریت)
- شرایط خود ایمنی
- دیابت
- داروها
- بیماری تیرویید
- تغییرات هورمونی مرتبط با سن
- لنزهای تماسی
- جراحی انکساری چشم با لیزر
- بیماری های پوستی مانند روزاسه یا اگزما
- اختلال عملکرد غدد
- آلرژی چشمی
- استفاده از رایانه یا دستگاه های دارای صفحه نمایش دیگر
- عوامل محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض دود، باد، دودهای شیمیایی یا آب و هوای خشک
انواع بیماری خشکی چشم
به طور کلی خشکی چشم به دو دسته تقسیم می شود:
- خشکی چشم ناشی از نارسایی اشک: این دسته بندی ناشی از آن است که چشم ها به اندازه کافی اشک تولید نمی کنند تا آنها را روان نگه دارد یا کیفیت اشک تولید شده کاهش پیدا می کند.
- خشکی چشم تبخیری: با خشکی چشم تبخیری، چشم ها به مقدار طبیعی اشک تولید می کنند، اما این اشک ها با سرعت بیشتری قبل از اینکه جایگزین بشوند، تبخیر می شوند.
دکتر Mina Massaro-Giordano، یکی از مدیران مرکز خشکی چشم و سطح چشمی پن و استاد چشم پزشکی بالینی در دانشگاه پنسیلوانیا، می‌گوید: خشکی چشم تبخیری رایج ترین شکلی است که بسیاری از مردم دارند اما از آن آگاه نیستند. با این حال، ممکن است فردی لزوماً فقط یک شکل یا شکل دیگری را نداشته باشد و ممکن است تعدادی از عوامل در خشکی چشم به صورت همزمان نقش داشته باشند.
همچنین بخوانید >> ورم ملتحمه: چشم صورتی یا قرمز شدن چشم چیست؟
علائم خشکی چشم
دکتر Mina Massaro-Giordano توضیح می دهد که علائم خشکی چشم واقعاً می تواند دامنه دار و گسترده باشند و علائمی که فرد تجربه می کند بر درمان او تأثیر می گذارد. علائم خشکی چشم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن چشم
- تاری دید یا نیاز به پلک زدن زیاد برای شفاف شدن تصاویر
- احساس خارش، خشکی یا شن در چشم
- قرمزی یا سوزش چشم
- مخاط در داخل یا اطراف چشم
- اشک بیش از حد در چشم
- ناراحتی یا درد هنگام استفاده از لنزهای تماسی
- پرش پلک یا پلک زدن بیش از حد
- احساس سنگینی پلک یا مشکل در باز کردن چشم
- خستگی چشم
- حساسیت به نور
چگونه خشکی چشم تشخیص داده می شود؟
تشخیص خشکی چشم با بحث در مورد سابقه پزشکی فرد شروع می شود. به گفته دکتر Mina Massaro-Giordano، چشم پزشک احتمالاً سؤالات مختلفی را از شما می پرسد، سوالاتی مانند:
- مدت زمانی که با خشکی چشم مواجه بوده اید چقدر است؟
- چه چیزی باعث می شود چشمان شما احساس بهتر یا بدتری داشته باشد؟
- سوابقه ابتلا به هر گونه بیماری خود ایمنی زمینه‌ای
- سوابق پزشکی خانودگی
- عادات تماشای وسایلی که دارای صفحه نمایشگر هستند (مثل موبایل، مانیتور، تبلت و …) شامل مدت زمان استفاده، فاصله بین هر استفاده و …
بعد از دریافت پاسخ سوالات، چشم پزشک معاینه چشم را انجام می دهد یعنی پلک ها و سطح چشم ها و همچنین نحوه پلک زدن شما را بررسی می کند.
تعدادی آزمایش مختلف وجود دارند که می توانند به تشخیص و تعیین علت خشکی چشم شما کمک کنند. دکتر Arvind Saini در این باره توضیح می دهد: این بررسی ها شامل آزمایش های رنگ روی سطح چشم، اندازه گیری میزان اشک تولید شده، آزمایش ترکیب شیمیایی اشک های شما در مطب و ارزیابی غدد چربی پلک شما می شود.
همچنین بخوانید >> آستیگماتیسم چیست؟ علائم، انواع، علل و درمان
عوامل خطر
برخی عوامل خطر ممکن است شما را مستعد خشکی چشم کنند.
سندرم چشم خشک در افراد 50 ساله و بالاتر شایع تر بوده و زنان بیشتر از مردان خشکی چشم را تجربه می‌کنند.
افرادی که باردار بوده، تحت درمان جایگزین هورمونی هستند یا در دوران یائسگی قرار دارند نیز در معرض خطر بیشتری هستند. شرایط زیر نیز می تواند خطر ابتلا شما به این بیماری را افزایش دهد:
- آلرژی مزمن
- قرار گرفتن در معرض باد یا هوای خشک، مانند قرار گرفتن مداوم در معرض بخاری در طول زمستان
- مواد حساسیت زا
- جراحی لیزیک چشم
- مصرف برخی از دارو ها، از جمله آنتی هیستامین ها، ضد احتقان بینی، قرص های ضد بارداری و دارو های ضد افسردگی
- استفاده طولانی مدت از لنزهای تماسی
- عدم پلک زدم کافی
- بیماری تیروئید یا سایر شرایطی که چشم را به جلو می برد
- لوپوس، آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات سیستم ایمنی
- کراتیت، که از خوابیدن با چشم های نیمه باز یا بیماری های پزشکی مانند فلج عصب صورت یا داشتن پلک های بیرون زده که باعث قرار گرفتن در معرض قرنیه می شود، رخ می دهد
- کمبود ویتامین A، که در صورت دریافت مواد مغذی کافی چندان رایج نیست
همچنین بخوانید >> بهترین آنتی هیستامین (ضد حساسیت) های طبیعی
برخی معتقدند قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور آبی ساطع شده از صفحه نمایش کامپیوتر می تواند به سندرم چشم خشک کمک کند.
دکتر Lance Kugler، یکی از اعضای موسس اتحادیه جراحی انکساری (RSA) می گوید: انسانها در فضای آزاد در مقابل منبع عظیمی از نور آبی از خورشید قرار می گیرند و با آن وفق پیدا کرده اند. بنابراین این گفته که صفحه های کامپیوتری بیشتر از نور خورشید باعث مشکلات نور آبی می شوند، چندان منطقی نیست.
با این حال، او می گوید، خیره شدن به صفحه نمایشگر برای ساعت های متمادی، رفلکس پلک زدن ما را سرکوب می کند، که در نتیجه می تواند منجر به خشکی بیشتر چشم ها شود.
این ایده خوبی است که هنگام استفاده از رایانه، هر چند وقت یک بار کمی استراحت کنید. او می گوید برخی از افراد با استفاده از عینک های فیلتر کننده نور آبی هنگام استفاده از رایانه احساس راحتی بیشتری می کنند و استفاده از این عینک ها هیچ آسیبی را با خود به همراه نخواهد داشت.
راه های درمان خشکی چشم
به گفته دکتر Mina Massaro-Giordano:
درمان برای کاهش علائم خشکی چشم، کلیدی است.
در مراحل ابتدایی درمان اگر دارای چشم هایی خشک و ملتهب هستید، چشم پزشک به شما چیزی می دهد تا این چرخه را متوقف کند. ضروری است به اینکته توجه داشته باشید که روش های درمانی مناسب، بسته به علائم فرد و همچنین شدت خشکی چشم با یکدیگر متفاوت است.
راه های درمان خشکی چشم عبارت اند از:
1- قطره چشم
دکتر Arvind Saini می گوید: متداول ترین روش درمانی، افزودن مایعات و روان کننده ها به چشم برای افزایش رطوبت سطح چشم ها در طول روز است. این کار با استفاده از قطره های چشمی انجام می شود. این مواد روان کننده می توانند شامل اشک مصنوعی بدون نسخه و همچنین ژل و پماد باشند. همچنین برای کسانی که خشکی چشم جدی تری دارند، چشم پزشک ممکن است قطره های چشمی از جمله قطره های ضد التهابی را تجویز کند. قطره های چشمی که از خون خود شما (سرم) تهیه می شود یکی دیگر از درمان های رایج در صورت ابتلا به موارد شدید است.
2- تغییرات در سبک زندگی و درمان های خانگی
انواع مختلفی از درمان های خانگی و تغییرات محیطی وجود دارد که چشم پزشک نیز ممکن است به شما پیشنهاد کند. این تغییرات و درمان ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اجتناب از محرک های محیطی، مانند تهویه هوا، باد یا دود سیگار
- استفاده از یک مرطوب کننده هوا در محیط کار یا خانه
- ماساژ دادن یا قرار دادن کمپرس گرم روی چشم
- برای محافظت از چشم ها، در بیرون از خانه از عینک های محافظ و پوشیده که از نفوذ اشعه خورشید به چشم شما جلوگیری می کنند، استفاده کنید
- افزودن اسید های چرب امگا 3 به رژیم غذایی روزانه خود
- محدود کردن مدت زمان استفاده از صفحه های نمایش و استراحت دادن به چشم ها بعد از مدتی کار با این صفحه ها
- استفاده از عینک های شب برای خواب
همچنین بخوانید >> معرفی بهترین ویتامین ها و مواد مغذی برای سلامت چشم
3- درمان پلک ها
اگر خشکی چشم فردی به دلیل التهاب پلک باشد که به آن بلفاریت نیز می گویند، چشم پزشک ممکن است روی درمان پلک ها تمرکز کند. دکتر Arvind Saini توضیح می‌دهد: این روش درمانی می‌تواند از به کار گیری کمپرس های گرم ساده و اسکراب پلک گرفته تا درمان نور پالسی شدید در مطب باشد.
نور درمانی شدید پالسی شامل استفاده از پالس های نور است که به ذوب شدن انسداد ها و باز شدن غدد کمک می کند تا جریان آزاد تری از روغن ایجاد شود.
همچنین تعدادی از درمان های پلک در مطب چشم پزشک برای گرم کردن و کمک به آزاد سازی غدد چربی مسدود شده وجود دارد.
4- لنزهای تماسی درمانی
اگر چشم های فردی بسیار خشک است، لنز های تماس تخصصی وجود دارند که فرد بیمار می تواند از آن ها استفاده کند. این لنز ها که به لنز های اسکلرال معروف هستند برای حفظ رطوبت در سطح چشم طراحی شده اند.
5- پلاگ های پانکتال
این درمان، که به طور رسمی به عنوان انسداد نقطه ای شناخته می شود، به مسئله تخلیه بیش از حد سریع اشک از چشم می پردازد. چشم پزشک پلاگ هایی (ساخته شده از مواد قابل حل مانند کلاژن یا پلاستیک پزشکی مانند سیلیکون) را در مجاری اشک واقع در گوشه چشم قرار می دهد تا سوراخ های کوچک تخلیه اشک را مسدود کند. این کار باعث می شود تا اشک طبیعی برای مدت طولانی تری در چشم باقی بماند. اشک از لایه های آبی، لیپیدی و موسین، حاوی پروتئین، گلیکوپروتئین و لیپید تشکیل شده است و در روانکاری و محافظت از سطح چشم نقش مهمی را ایفا می کند.
6- عمل جراحی
جراحی ممکن است به عنوان یک گزینه درمانی وجود داشته باشد، اما فقط در موارد نادری که خشکی چشم فرد شدید باشد از آن استفاده می گردد.
جراحی می تواند مستلزم بستن مجاری اشکی بیمار از طریق جراحی باشد، یعنی مثل نسخه دائمی تری از پلاگ های مجرای اشک. همچنین جراحی ممکن است به منظور رفع شلی پلک های تحتانی باشد، در صورتی که این وضعیت باعث شود اشک خیلی سریع از چشم ها خارج شوند. با این حال، این نوع جراحی چندان رایج نیست.
جمع بندی
در نهایت، اینکه کدام گزینه درمانی برای شما مناسب است، به علائم و وضعیت خاص شما بستگی دارد.
دکتر Arvind Saini همچنین تاکید می کند که هر فردی به گزینه های درمانی مطرح شده، متفاوت از فرد دیگر پاسخ می دهد. در نتیجه ممکن است برای یافتن درمان مناسب، لازم باشد چند روش درمانی مختلف را امتحان کنید. او ادامه می دهد: با این حال، بیماران نباید احساس نا امیدی کنند، در زمینه خشکی چشم، درمانی های متعددی در دسترس بوده و روز به روز به تعداد آنها افزوده می شود. در صورت بروز علائم شدید یا همراه با درد یا ادامه دار بودن وضعیت خشکی چشم ها، ضروری است تا حتما با یک چشم پزشک مشورت نمایید.
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام