عفونت گوش یک بیماری شایع و دردناک در بین بزرگسالان و کودکان است. این بیماری معمولاً ناشی از آلرژی، سرماخوردگی و عفونت های سینوسی است که منجر به عفونت ویروسی یا باکتریایی در گوش می شود، عفونت گوش اغلب در گوش میانی رخ می دهد.
دکتر Steven Goudy، متخصص گوش، حلق و بینی کودکان، مدیر بخش گوش و حلق و بینی کودکان و نایب رئیس تحقیقات در دانشکده پزشکی و بهداشت کودکان دانشگاه اموری آتلانتا در این باره می گوید: گوش درد می تواند احساس بسیار بدی راه به همراه خود داشته باشد زیرا اعصاب متعددی وجود دارند که مسئول به وجود آوردن احساسات آن ناحیه هستند.
عفونت گوش اغلب ماهیت ویروسی دارد و هیچ راه حل سریعی برای درمان و کاهش درد آن وجود ندارد.
عفونت های خفیف گوش اغلب خود به خود و بدون مداخله پزشکی از بین می روند، اما مهم است که در صورت لزوم به دنبال کمک های پزشکی و مراجعه به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی باشید، زیرا نادیده گرفتن مداوم علائم تکرار شونده می تواند منجر به کاهش شنوایی و سایر مشکلات سلامت حوزه شنوایی شود. برای آشنایی بیشتر با انواع مختلف عفونت گوش، نحوه پیشگیری از آنها و زمان مراجعه به پزشک تا انتهای این مقاله همراه ما باشید!
عفونت گوش چیست؟ انواع این عفونت کدامند؟
اگرچه عفونت گوش یک اصطلاح رایج است، اما انواع مختلفی از عفونت گوش وجود دارد که هر کدام علل و علائم متفاوتی از یکدیگر را دارند.
بنا به گفته های دکتر Ana Kim، متخصص گوش و حلق و بینی و استادیار گوش و حلق و بینی، جراحی سر و گردن در مرکز پزشکی دانشگاه کلمبیا ایروینگ در شهر نیویورک، عفونت گوش خارجی (اوتیت خارجی Otitis Externa) زمانی اتفاق می‌افتد که فلور طبیعی پوست مختل شده یا به محیطی استریل در گوش های شما حمله می کند.
عفونت گوش می تواند باکتریایی، قارچی یا ویروسی باشد و می تواند یک یا هر دو گوش را درگیر کند.
عفونت گوش میانی (اوتیت میانی Otitis Media) ممکن است زمانی رخ دهد که مایع از پشت پرده گوش، واقع در گوش میانی، به درستی تخلیه نشود، که معمولاً در طول عفونت دستگاه تنفسی فوقانی اتفاق می افتد.
تورم و احتقان در پشت بینی می تواند منجر به انسداد شیپور استاش شود که مایع را از پشت پرده گوش به پشت بینی تخلیه می کند. عفونت گوش میانی همچنین می تواند به دلیل رشد بیش از حد باکتری یا ویروس در پشت پرده گوش ایجاد شود.
دکتر Steven Goudy، در این باره می گوید: اگر شیپور استاش نمی تواند به طور موثر باز شود و تخلیه شود (به همین دلیل است که گوش های شما در هنگام سرماخوردگی دچار وقفه یا فشار می شوند)، پس مایع پشت پرده گوش قرار می گیرد و می تواند توسط باکتری ها و ویروس ها عفونی شود.
انسداد گوش و شیپور استاش همان چیزی است که منجر به عفونت گوش میانی در بزرگسالان و کودکان می شود، اما از آنجایی که کودکان بین هشت تا 10 سال قبل از دو سالگی بیشتر به سرما خوردگی مبتلا می شوند، بنا به داده های Pediatrics and Child Health، احتمال ابتلا به عفونت گوش در آنها بیشتر است.
شیپور استاش در بزرگسالان بزرگ تر و عمودی تر است (نسبت به کودکان)، که باعث می شود گوش هایشان راحت تر تخلیه شود.
عفونت های مکرر گوش میانی به عفونت هایی گفته می شود که در دوره های چهار یا شش ماهه در یکسال، سه بار یا بیشتر تکرار شوند.
انواع عفونت گوش
دکتر Kim می گوید: علائم عفونت گوش بسته به اینکه کدام قسمت گوش عفونی شده است، می تواند متفاوت باشد.
مدت زمانی که عفونت گوش طول می کشد به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله علت عفونت، اینکه آیا فرد شرایط پزشکی زمینه ای دارد یا نه و همچنین شدت عفونت.
دکتر Karen Hoffmann، پزشک متخصص گوش و حلق و بینی در Piedmont Ear, Nase, Threat and Related Alergy در آتلانتا، می گوید: علائم خفیف عفونت گوش خارجی یا میانی ممکن است بدون درمان طی یک تا دو هفته از بین بروند، به خصوص اگر عفونت از نوع ویروسی باشد.
وی افزود: عفونت های گوش داخلی ممکن است کمی طولانی تر شود و طول بکشد و بیماران ممکن است حتی پس از برطرف شدن عفونت حاد دچار برخی از عوارض شامل عدم تعادل لحظه ای یا عدم تعادل مداوم شوند.
عفونت گوش خارجی
به گفته دکتر Kim، علائم عفونت گوش بیرونی (اوتیت خارجی) شامل درد، تخلیه و کاهش شنوایی است.
او می افزاید که گوش خارجی از لاله و مجرای شنوایی خارجی تشکیل شده است. سطح آن با پوست پوشانده شده است که به عنوان مانعی برای محافظت در برابر تهاجم میکروارگانیسم های ناخواسته عمل می کند. هنگامی که سد پوستی در معرض خطر قرار می گیرد، می تواند به عفونت گوش خارجی یا بیرونی تبدیل شود که به عنوان اوتیت خارجی شناخته می شود.
دکتر هافمن می‌گوید عفونت های گوش خارجی یک بیماری نسبتاً شایع است و اغلب پس از قرار گرفتن مداوم در معرض آب، مانند گوش شناگران، دیده می شود. آنها همچنین می توانند در اثر استفاده بیش از حد از سواب های پنبه ای در کانال گوش ایجاد شوند.
دکتر هافمن می گوید: «به طور معمول، بیماران درد، تورم پوست کانال گوش، تخلیه از گوش و کاهش شنوایی دارند.
بسته به اینکه کدام قسمت از آناتومی گوش خارجی درگیر باشد و علت عفونت گوش باشد، تشخیص و درمان متفاوت است.
او می افزاید: «عفونت گوش، افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می دهد. افرادی که با استفاده از ضربه های مکانیکی و فیزیکی از طریق پین، نوک کیو یا انگشتان به پوست ظریف گوش خارجی آسیب می رسانند، مستعد ابتلا به عفونت گوش خارجی هستند. افراد مبتلا به بیماری های پوستی، مانند اگزما، پسوریازیس یا درماتیت، پوست بیرونی را در معرض خطر قرار داده اند و بنابراین بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش خارجی هستند.
عفونت گوش میانی
عفونت گوش میانی اغلب شامل علائمی مانند پر شدن گوش، درد، کاهش شنوایی، سرگیجه و به ندرت فلج صورت است. کودکان بسیار کوچک ممکن است دمدمی مزاج شوند یا گریه کنند، مشکل خواب یا شنوایی داشته باشند یا همچنین ممکن است به تب دچار شوند.
گوش میانی از پرده گوش تشکیل شده است که به آن پرده تمپانیک نیز گفته می شود. دکتر کیم می گوید فضای گوش میانی پشت پرده گوش، استخوان های شنوایی یا استخوان ها را در خود جای می دهد که شامل سه استخوان کوچک به نام های مالئوس، اینکوس و رکابی است.
معمولاً گوش درد، عفونت گوش میانی یا اوتیت میانی نامیده می شود، فضای حاوی هوا در پشت پرده گوش و اطراف استخوان های شنوایی را درگیر می کند. دکتر هافمن خاطرنشان می کند که عفونت در این قسمت از گوش به ویژه در کودکان شایع است.
دکتر هافمن می افزاید: عفونت های گوش میانی اغلب پس از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، سینوزیت حاد یا ابتلا به ویروس کرونا رخ می‌دهند.
همچنین بخوانید >> بررسی کامل وضعیت ویروس کرونا در ایران و جهان، چشم انداز آینده کرونا
دکتر کیم می گوید: گوش میانی یک محیط استریل است، اما از آنجایی که به وجود هوا نیاز دارد، آن را از طریق اتصالی به نام شیپور استاش که این فضا را با پشت بینی وصل می کند، دریافت می کند.
بینی، برخلاف گوش میانی، فضایی استریل نیست و می تواند توسط باکتری، ویروس و قارچ آلوده شود که متعاقباً می‌تواند شیپور استاش را دنبال کند تا وارد فضای گوش میانی شود.
عفونت گوش داخلی
عفونت گوش داخلی در درجه اول شامل علائم سرگیجه و کاهش شنوایی است. این نوع عفونت های گوش نادر هستند و در بزرگسالان رخ می دهند، حلزون گوش (دستگاه شنوایی) را تحت تأثیر قرار می دهند و منجر به کاهش شنوایی عصبی می شوند.
اندام تعادلی که دهلیز نامیده می شود نیز بخشی از گوش داخلی است. اگر این اندام درگیر باشد، ممکن است فرد دچار سرگیجه و کاهش شنوایی شود.
به گفته دکتر کیم، عفونت گوش داخلی خطر مننژیت را افزایش می دهد، وضعیتی که در آن غشا های محافظ اطراف مغز و نخاع ملتهب می شوند و می توانند به عنوان توسعه عفونت گوش میانی رخ دهند.
علل عفونت گوش
تورم و احتقان ناشی از سرما خوردگی و آنفولانزا می تواند خروجی لوله استاش را مسدود کند و مایع را در پشت پرده گوش، جایی که مستعد عفونت توسط باکتری ها و ویروس ها است، به دام بیاندازد. به گفته مرکز پیشگیری و کنترل از بیماری ها (CDC)، استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفولانزا، دو عامل شایع باکتریایی عفونت گوش هستند. ویروس هایی مانند آنهایی که باعث سرماخوردگی یا آنفولانزا می شوند نیز ممکن است منجر به عفونت گوش شوند.
همچنین بخوانید >> استرپتوکوک گروه A چیست؟ معرفی گلودرد استرپتوکوکی
عوامل خطر برای عفونت گوش
دکتر Goudy می گوید چندین عامل خطر شناخته شده برای عفونت گوش وجود دارد که عبارتند از:
- سابقه خانوادگی مشکلات گوش
- برخی از تشخیص های پزشکی، مانند شکاف کام و سندرم داون، به دلیل ساختار و عملکرد ماهیچه ای متفاوت در شیپور استاش، که از تخلیه مایعات جلوگیری می کند.
- عوامل محیطی مانند استعمال دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود دست دوم ( دودی که توسط فرد دیگری تولید شده، مثلا کسی که خودش سیگاری نیست اما کنار افراد سیگاری قرار دارد). دکتر Goudy می افزاید: دود سیگار محرکی است که باعث تورم در پشت بینی و پوشش شیپور استاش می شود که می تواند باعث انسداد تخلیه مایع شود. کودکانی که در مهد کودک هستند بیشتر به عفونت گوش مبتلا می شوند و نوشیدن از شیشه در حالی که دراز کشیده اند ممکن است خطر عفونت گوش را برای نوزادان افزایش دهد.
- سوراخ شدن پرده گوش ناشی از ضربه
علاوه بر این، دکتر هافمن خاطرنشان می کند که هرکسی که التهاب مزمن شیپور استاش ناشی از سینوزیت مکرر، آلرژی، ریفلاکس یا سرماخوردگی مکرر داشته باشد، در معرض افزایش خطر ابتلا به عفونت گوش میانی است.
راه های پیشگیری از عفونت گوش
دکتر هافمن نکات زیر را برای کاهش خطر ابتلا به عفونت گوش توصیه می کند:
- استفاده از گوش گیر هنگام شنا، غواصی، دوش گرفتن یا حمام کردن
- پس از قرار گرفتن در معرض آب، گوش ها را به طور کامل خشک کنید
- از استفاده از سواب های پنبه ای در داخل مجرای گوش خودداری کنید
- اجتناب از استعمال دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم و کسانی که سیگار می کشند
- شستن مکرر و کامل دست ها با صابون و آب گرم برای جلوگیری از گسترش عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی که می تواند منجر به عفونت گوش شود.
- به روز نگه داشتن واکسیناسیون
چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها یا همان CDC به کودکان توصیه می کند اگر علائم عفونت گوش طی دو تا سه روز از بین نرفتند، به پزشک متخصص مراجعه کنند. دکتر هافمن می گوید: بزرگسالان مبتلا به عفونت گوش باید در صورت شدید بودن علائم، تداوم بیش از یک تا دو هفته یا همراه بودن با علائمی نظیر کاهش شنوایی یا تخلیه از گوش، به دنبال مراقبت های پزشکی باشند.
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام