هم وابستگی در رابطه چیست و چه نشانه هایی دارد و تفاوت آن با یک رابطه سالم چیست؟ در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
عشق و احترام متقابل از ویژگی های بارز هر رابطه سالم است.
با این حال، در برخی موارد، روابط ممکن است نامتعادل شوند، جایی که یک نفر دائماً می بخشد، پرورش می دهد و قابل اعتماد است و دیگری فقط می گیرد. در یک کلام، در یک طرف رابطه، نیازها و احساسات خود را به خاطر طرف دیگر نادیده می گیرد.
این قبیل الگوهای ناکارآمد در روابط نشانه هایی از هم وابستگی هستند.
وقتی می گوییم کسی شخصیت هم وابسته دارد، لزوما معنای بدی نمی دهد. کسانی که شخصیت هم وابسته دارند، از کسانی که مشکل دارند مراقبت می کنند یا به طور کلی از حمایت کردن عزیزانشان لذت می برند. اما مراقبت از افراد دیگر طی زمان، اجباری و دائمی و تبدیل به کی نیاز می شود. این افراد ممکن است از اینکه سایرین به آنها احتیاج پیدا میکنند احساس رضایت و خوشحالی پیدا کرده و در نتیجه خود را به طور کامل وقف نیاز دیگران کنند.
طبقه گفته های یک روانشناس رابطه، اغلب اوقات رفتار های مراقبت کننده و دلسوزانه، از حد و مرز خود عبور میکنند و پا را فراتر از حد معمول می گذارند. در طیفی از رفتارهای مراقبتی، بخشنده و دلسوزانه، این امر تا حدی پیش می‌رود که ناگهان یک نفر اغلب به ضرر خودش و بسته به وابستگی طرف مقابل به او، بیش از حد بخشش میکند.
اگر چه این اختلال به سادگی قابل تشخیص نیست، اما هم وابستگی می تواند در روابط عاشقانه، والدین-فرزند، خواهر و برادر و دوستان وجود داشته باشد.
این رفتارها ممکن است محبت آمیز و دلسوزانه به نظر برسند، اما در واقع برای همه افراد در رابطه، اجبار کننده، کنترل کننده و مضر هستند.
وابستگی ناشی از نیاز سالم و طبیعی انسان برای برقراری ارتباط با دیگران است. اما وقتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم، همچنان می خواهیم همانی باشیم که هستیم (خودمان باشیم) و می‌خواهیم به حداکثر پتانسیل خود برسیم، که ما آن را خودشکوفایی می نامیم.
اما خودشکوفایی و خودمان بودن در نقطه مقابل طیف یک فرد هم وابسته است و این همان چیزی است که رفتار ها را بسیار ناسالم می کند.
رفتار هم وابسته چیست؟
هم وابستگی یک الگوی رفتاری است و نه یک تشخیص بالینی.
اصطلاح “هم وابستگی” در دهه 1940 ایجاد شد و مشخصا برای توصیف رفتارهای همسران و اعضای خانواده ی افرادی که به دلیل مصرف مواد تحت درمان قرار می گرفتند، استفاده می شد.
کارشناسان اکنون متوجه شده‌اند که هم وابستگی می‌تواند در موقعیت‌های مختلفی ظاهر شود.
یک مطالعه در سال 2018 نشان داد که این رفتار معمولاً دارای چندین وجه است: از خودگذشتگی، تمرکز بر دیگران، نیاز به کنترل، و مشکل در تشخیص و بیان احساسات.
روابط سالم، متقابل هستند یعنی همه ی افراد موجود در رابطه، گیرنده و دهنده محسوب می شوند نه اینکه یک نفر فقط از نفر دیگر رابطه مراقبت کند.
در روابط هم وابسته، اصل بر تمرکز روی احساسات و نیازهای طرف «گیرنده» است. فرد هم وابسته ممکن است عزت نفس پایینی از خود نشان دهد، نیاز شدیدی به راضی کردن دیگران داشته باشد، در قبال مشکلات دیگران احساس مسئولیت کند و برای تعیین حد و مرز ها دچار مشکل شود.
در نتیجه وقتی شما به طرف مقابل وابسته هستید، کل هویت شما بسیار مبهم است و شما نمی دانید چه کسی هستید، بنابراین فقط در یک چرخه منفی تکرار شونده می مانید.
کارشناسان دقیقاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث هم وابستگی می شود، اما اکثر آنها موافقند که این امر به روابط دوران کودکی و نحوه ی ارتباط شما با والدینتان در ارتباط است.
نشانه های رفتار هم وابسته:
افراد می توانند هم وابستگی را به روش های مختلف و در سطوح مختلف نشان دهند. در اینجا برخی از نشانه های رفتار هم وابسته وجود دارد:
- فقدان مرز بین خود و دیگران
- احساس عزت نفس پایین
- ترس از طرد شدن و رها شدن ( تنهایی )
- عذرخواهی یا پذیرش سرزنش برای جلوگیری از درگیری و تبعات آن
- کسی (شخصیتی) باشید که دیگران میخواهند
- نادیده گرفتن نیازهای خود
- اولویت دادن به نیازهای دیگران بیشتر تر از نیازهای خود
- پیش بینی و واکنش به نیازهای دیگران ( نگران این باشید که نیاز های دیگران را درست فهمیده اید یا نه )
- دیگر خودتان را احساس نمی کنید (شخصیت اصلی خود را فراموش کرده اید)
- نیاز به کنترل – از جمله تصمیم گیری برای دیگران یا مدیریت آنها
- تلاش برای خوشحال کردن افرادی که باعث ناراحتی شما می شوند
- به عهده گرفتن بیش از حد مسئولیت ها و عواقب کار ها
- خلق و خوی خود را بر اساس احساسات دیگران و نه بر مبنای نه احساسات خود تنظیم می کنید
- از اینکه برای اعمالتان از شما قدردانی نمی شود، آزرده خاطر می شوید
آنها می‌توانند افرادی باشند که واقعاً نمی‌دانند شخصاً چه احساسی دارند، اما می‌دانند که اطرافیانشان چه احساسی دارند.
احساسات یک فرد هم وابسته همراه سرکوب شده است زیرا نمی‌خواهد کسی را ناراحت کند. این سرکوب تا جایی ادامه پیدا میکند که از حد توان تحمل فرد بیشتر شده و باعث می شود تا این احساسات به صورت خشم و عصبانیت بروز پیدا کنند.
تفاوت های بین هم وابستگی و وابستگی:
رفتار های مشترکی ( هم پوشانی ) بین یک شخصیت وابسته و یک شخصیت هم وابسته وجود دارند، اما آنها دقیقا یکسان نبوده و تفاوت هایی نیز باهم دارند.
اختلال شخصیت وابسته (DPD) یک اختلال شخصیتی قابل تشخیص بالینی است که در آن شخص دارای اختلال الگویی دارد که به واسطه ی آن به دیگران اجازه می دهد تا مسئولیت اغلب تصمیمات بزرگ زندگی اش را بر عهده بگیرند.
هم وابستگی روی طرف مقابل متمرکز است ( فرد همواره در تلاش است تا دیگران را خوشحال کند) در حالی که فرد وابسته نیاز به شخصی دارد که از او مراقبت کند.
این همپوشانی و رفتار های مشترک به این دلیل است در هر دو اختلال، افراد به دنبال تایید شدن هستند.
شخصیت هم وابسته، همواره دیوانه وار در تلاش است تا موقعیت های غیر قابل کنترلی مانند مجموعه احساسات و رفتار های دیگران را کنترل کند.
چرا هم وابستگی باعث ایجاد مشکل در روابط می شود؟
عدم تعادل در هم وابستگی یعنی جایی که یک نفر از دادن و بخشیدن رضایت می‌گیرد و دیگری تمام نیازهایش را برآورده میکند، باعث ایجاد چالش در روابط می شود.
شخصی که به بخشیدن ادامه می دهد، حتی اگر احساس نیاز به انجام آن را داشته باشد، در نهایت احساس تلخی و ناکامی می کند.
همچنین ممکن است فرد بخشنده از رفتارهای ناسالمی مانند مصرف مواد مخدر یا الکل توسط نفر دیگر در رابطه را چشم پوشی کند.
افراد هم وابسته معمولاً افرادی مسئولیت پذیر و توانمند هستند. بنابراین، آنها معمولاً به دلیل نیاز ناخودآگاه خود برای اطمینان از مراقبت از همه و همه چیز، بیش از حد متحمل فشار می شوند.
مشکلات زمانی آغاز می شوند که طرف مقابل بخواهد روی پای خود بایستد یا مستقلا تصمیم گیری کند و سپس فرد هم وابسته احساس کند وظیفه اش از او سلب شده یا مورد قدردانی قرار نمی گیرد.
یک فرد هم وابسته ممکن است بینش خود را از دست دهد و دچار اضطراب و عزت نفس پایین شود.
در درازمدت، آن شخص واقعاً نیازهای خود را برآورده نمی کند، زیرا هیچگاه تمام شخصیتش نشان داده نشده است.
رفتارهای هم وابسته چگونه درمان می شوند؟
اکثر مردم وقتی به روانشناس مراجعه می کنند، نمی گویند: من هم وابستگی دارم.
بلکه آنها بیشتر به دنبال درمان افسردگی، اضطراب، استرس یا مشکلات رابطه هستند. و این به مهارت روانشناس بر میگردد که بتواند اختلال را درست تشخیص دهد.
همچنین بخوانید >> اگر فرد مضطربی هستید، احتمالا حافظه ی ضعیف تری داشته باشید
در موارد دیگر، افرادی که با گروه‌های ترک اعتیاد درگیر هستند، واژه هم وابستگی را یاد می‌گیرند و به دنبال کمک هستند.
هم وابستگی معمولاً با کنکاش در کودکی و الگوهای رابطه فرد درمان می شود.
درمان شامل یادگیری بازیابی خود، شناسایی رفتارهای خودتخریب کننده، یادگیری درگیر شدن با احساسات و بازسازی روابط است.
هدف این است که درمانگر به فرد بیمار اجازه دهد تا طیف وسیعی از احساساتش را تجربه و بازیابی کند.
افراد وابسته به هم زیاد به خودشان فکر نمی‌کنند و این آنها را بیش از حد مضطرب میکند. اما، اگر عزت نفس، عشق به خود و قدر ارزش خود را نداشته باشید، نمی‌توانید به اندازه تمام پتانسیل وجودتان رشد کنید، زیرا حتی نمی‌توانید تشخیص دهید که چه زمانی در همان چرخه‌های ناسالم قرار می‌گیرید.
ترجمه و بازنویسی شده توسط مجله پزشکی سلام